Wywiad z Shoshaną Zuboff na temat kapitalizmu nadzoru (lektor PL)

Film dokumentalny z 2019 r. będący zapisem wywiadu z Shoshaną Zuboff, autorką książki „Wiek kapitalizmu inwigilacji. Walka o przyszłość ludzkości na nowej granicy władzy” („Age of Surveillance Capitalism: the Fight for a Human Future at the New Frontier of Power”) z 2019 r., uważaną za jedną z najważniejszych książek o gospodarce i społeczeństwie XXI wieku. Autorka analizuje społeczne, polityczne i ekonomiczne skutki upowszechnienia technologii cyfrowych, które zdominowały rynek na przestrzeni ostatnich 20 lat, oraz definiuje zupełnie nowy porządek ekonomiczny, tzw. kapitalizm nadzoru (surveillance capitalism), w którym użytkownicy technologii są postrzegani nie jako konsumenci, ani nawet nie jako produkty, lecz jedynie jako źródło danych. Ludzkie doświadczenie jest tu niczym więcej jak darmowym surowcem do produkcji danych behawioralnych, które są następnie przetwarzane w produkty do analizy predykcyjnej, a te z kolei są przedmiotem obrotu na rynkach prognoz przyszłych ludzkich zachowań. A najpewniejszym sposobem przewidywania ludzkich zachowań jest... samodzielne ich kształtowanie. I tak oto, dzięki narzędziom cyfrowym umożliwiającym bezprecedensową inwigilację i kontrolę społeczną, kapitalizm nadzoru manipuluje zachowaniem setek milionów ludzi w ten sposób, by przybrało ono pożądane formy i przekuwało się na realne działania przynoszące finansowe korzyści przedsiębiorcom. Dokonawszy cyfrowej kolonizacji znacznej części świata, giganci z Doliny Krzemowej dosłownie podporządkowali naturę ludzką dynamice rynku, zredukowali ludzi do roli zasobów, całkowicie ograbionych z prywatności i intymności, których najbardziej osobiste przeżycia i doznania są bezpardonowo eksploatowane pod przykrywką różnych „ułatwiających życie” usług.

Shoshana Zuboff to amerykańska psycholog społeczna, filozof i wykładowca. Jest emerytowanym profesorem na wydziale Zarządzania Przedsiębiorstwem w Harvard Business School oraz byłym pracownikiem naukowym Berkman Center for Internet and Society w Harvard Law School. W 1993 r. założyła w Harvard Business School program edukacji kadry kierowniczej „Odyssey”, który wkrótce stał się znany jako najlepszy tego typu program na świecie. Od września 2020 r. jest jednym z 25 członków grupy Real Facebook Oversight Board, niezależnego panelu ekspertów monitorującego działania i politykę Facebooka pod kątem jego wpływu na procesy polityczne w USA.
Uzyskała doktorat z psychologii społecznej na Uniwersytecie Harvard i licencjat z filozofii na Uniwersytecie w Chicago. Laureatka stypendium naukowego Narodowego Instytutu Zdrowia Psychicznego.
Zasiada w radzie zarządu Centrum Rozwoju i Przedsiębiorczości Legatum na prestiżowej uczelni technicznej Massachusetts Institute of Technology, a także w radzie organizacji The Natural Resources Council of Maine zajmującej się ochroną środowiska, oraz organizacji The Heartwood Regional Theatre Company promującej twórczość i edukację teatralną.
Profesor Zuboff prowadzi liczne wykłady i seminaria, jest konsultantem wielu przedsiębiorstw i rządów na całym świecie. Opublikowała dziesiątki artykułów, esejów i recenzji książek na temat technologii informatycznych, a także historii i przyszłości zarządzania i rynku pracy. Jej wykłady na temat społeczeństwa informacyjnego są prezentowane na stałej wystawie muzeum Smithsonian American Art Museum poświęconej erze informacyjnej. W 2004 r. roku firma Strategy+Business przyznała profesor Zuboff wyróżnienie w kategorii „Kreatywny Umysł” i opisała ją jako „nieszablonowy guru zarządzania, jeden z najbardziej bystrych i niekonwencjonalnych umysłów naszych czasów”, a w 2006 r. umieściła ją na liście jedenastu najbardziej oryginalnych myślicieli biznesu na świecie. Z kolei flagowe wydawnictwo Uniwersytetu w Bostonie, magazyn „Bostonia”, uznał profesor Zuboff za jedną z „Pięciu Najmądrzejszych Ludzi Bostonu”.
Oprócz „Wieku kapitalizmu inwigilacji”, Shoshana Zuboff napisała jeszcze 2 książki: „W dobie inteligentnej maszyny: przyszłość pracy i władzy” („In the Age of the Smart Machine: The Future of Work and Power”), która już w 1988 r. przewidywała w jaki sposób technologie informacyjne zrewolucjonizują rynek pracy, oraz „Gospodarka Wsparcia: Dlaczego korporacje zawodzą jednostki oraz Następny epizod kapitalizmu” („The Support Economy: Why Corporations Are Failing Individuals and the Next Episode of Capitalism”), która już w 2002 r. prognozowała dynamiczny wzrost ilości personalizowanych cyfrowych produktów i usług.

Link do filmu dokumentalnego „Dylemat społeczny” („The Social Dilemma”), który porusza podobną tematykę. Film prezentuje wywiady z byłymi i obecnymi pracownikami największych gigantów technologicznych, którzy ujawniają kulisy funkcjonowania tych firm oraz popularnych platform społecznościowych i dzielą się swymi obawami co do niepokojącego kierunku zmian zachodzących w nowym paradygmacie ekonomicznym, którego paliwem stały się cyfrowe dane.
https://www.cda.pl/video/130193254e (film z polskim lektorem)